Turgut Uyar’ın Vefatının 40. Yılı

“İkinci Yeni” şiir akımının kıymetli şairlerinden Turgut Uyar’ın vefatının akabinde 40 yıl geçti.

Uyar, şiirlerinde aşk, ayrılık, mevt tabirlerini ve etraftan aldığı izlenimleri işleyerek modernist yaklaşımı ve yeni imgeler kurma özelliğiyle beğeni topladı.

Cemal Süreya, Ece Ayhan üzere isimlerin yer aldığı İkinci Yeni şiir akımının “üç atlısı”ndan biri olarak gösterilen şair Turgut Uyar, Hayri Bey ile Fatma Hanım’ın oğlu olarak 4 Ağustos 1927’de Ankara’da dünyaya geldi.

Uyar, İstanbul ve Eskişehir’deki ilkokul yıllarında manzumeler yazmaya başladı. Ömer Hayyam, Nedim, Yahya Kemal Beyatlı, Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim’in yapıtlarını okudu.

Ortaokul eğitimine İstanbul’da başlayan Uyar, babasının Kızılay’da müfettiş olması üzerine ortaokul tahsilini Ankara’da tamamladı. Uyar, Konya Askeri Ortaokulu ve Bursa Askeri Lisesi’nde aldığı eğitimin akabinde 1947’de Askeri Memurlar Okulu’ndan mezun oldu.

İlk kitabı “Arz-ı Hal” 1949’da okuyucuyla buluştu

Personel subayı olarak Ardahan Posof’a tayin edilen şair, Terme Askerlik Şubesi ve akabinde üsteğmen olarak Kara Kuvvetleri Komutanlığı İşçi Dairesi Başkanlığı’nda çalıştı.

Turgut Uyar, 1958’de mecburî hizmetini tamamladıktan sonra yüzbaşı rütbesindeyken ordudan ayrıldı. Ankara’da SEKA İrtibat Ofisinde ve Sanayi Bakanlığı’nda memur olarak çalıştı.

İlk şiiri “Yad” 1947’de Yedigün mecmuasında yayımlanan Uyar, Kaynak mecmuasının 1948’de açtığı şiir müsabakasında da ikincilik kazandı.

Uyar’ın ilk kitabı “Arz-ı Hal” ise 1949’da, ikinci kitabı “Türkiyem” 1952’de, üçüncü kitabı “Dünyanın En Hoş Arabistanı” ise 1959’da okuyucuyla buluştu.

Nazım Hikmet Ran ve Orhan Veli Kanık’tan etkilenen Uyar, birinci 2 kitabındaki şiirlerinde hece şiirini tercih etti. “Arz-ı Hal” kitabında yer alan “Yalağuz” şiirinde, “yalnız” sözünü 18. yüzyıl Türkçesindeki karşılığıyla “yalağuz” olarak kullanan Uyar, şiirlerinde sık sık “kendini kalabalıkların içinde yalnız hissetme” hissini işledi.

Modern şiirin ustalarından biri olarak öne çıktı

Turgut Uyar, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Edip Cansever ve Cemal Süreya üzere şairlerin içinde olduğu İkinci Yeni şiirine katıldı. Bu devirde yazdığı şiirlerle hem bu akımın hem de çağdaş şiirin ustalarından biri olarak öne çıktı.

Emekliye 1969’da ayrılarak İstanbul’a yerleşen Uyar, 1966 yılında Semiramis, Şeyda, Tunga isimlerindeki üç çocuğunun annesi olan birinci eşi Yezdan Şener’den ayrıldı ve 1969’da muharrir Rana Tomris’le (Tomris Uyar) evlendi. Bu evlilikten Turgut isminde bir oğlu oldu.

“Göğe Bakma Durağı” isimli şiiri beğeni topladı

Kentleşme sürecinin birey üzerindeki tesirlerine de şiirlerinde yer veren Uyar’ın 3. kitabında edebiyatseverlerin beğenisine sunduğu “Göğe Bakma Durağı” isimli şiiri beğeni topladı.

Şiirleri İngilizce, Fransızca ve Sırpçaya çevrilen Turgut Uyar’ın şiir ve yazıları Varlık, Yeditepe, Pazar Postası, Dost, Değişim, Türk Lisanı, Yedigün, Kaynak, Şimdilik, Forum, Yeni Mecmua, Hürriyet Şov, Milliyet Sanat, Düşün, Periyot ve Papirüs mecmualarında yayımlandı.

Hüseyin Cöntürk’ün çıkardığı “Dönem” isimli mecmuanın kurucuları ortasında da yer alan Uyar’ın şiirleri İngilizce, Fransızca ve Sırpçaya da çeviri edildi.

Usta şairin, “Efendimiz Acemilik” ve “Çıkmazın Güzelliği” üzere yazıları, Türk şiirinin bir periyodunun anlaşılmasında başvurulan temel metinler ortasına girdi.

Çeşitli mükafatlar verildi

“Tütünler Islak” kitabıyla 1963 Yeditepe Şiir Armağanı’nı alan Uyar, Tomris Uyar ile Lucretius’tan yaptığı “Evrenin Yapısı” çevirisiyle 1975 Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü’ne layık görüldü.

Şairin “Kayayı Delen İncir” isimli kitabı 1983 Behçet Necatigil Şiir Mükafatı, yeni şiirlerinin eklendiği ve tüm şiirlerini toplayan “Büyük Saat” yapıtı de 1984 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü’ne kıymet bulundu.

Toplam 9 şiir kitabına imza atan Uyar’ın bütün şiirleri 1984’te “Büyük Saat” kitabında bir ortaya getirildi.

İnceleme alanında “Bir Şiirden” ve tenkit kısmında “Sonsuz ve Öbürü” yapıtlarını de okuyucuyla buluşturan Uyar, 22 Ağustos 1985’te siroz hastalığından vefat etti.

About The Author

admin

See author's posts