Pestisit tehlikesine karşı tahlil: Üretici sorumluluğu ve aktif kontrol

Sebze ve meyvelerde halk sıhhati için risk içeren pestisit kalıntıları argümanları devam ederken, toplumsal medyada aktifliği tartışmalı teknikler süratle yayılıyor. Dr. Müge Kesici Baysoy, sorunun lakin üreticilerin şuurlu uygulamaları ve faal kontrol sistemiyle çözülebileceğine dikkat çekti.

Tarım eserlerinde pestisit kalıntısı bulunduğuna dair tezler kamuoyu gündeminde yerini korurken tahlil için gözler üretici şuuruna ve kontrol sistemlerine çevrildi. Bahçeşehir Üniversitesi Sürdürülebilir Besin Sistemleri Merkezi Müdür Yardımcısı Dr. Müge Kesici Baysoy hususun bilimsel boyutunu ve tahlil yollarını anlattı.

Ciddi sıhhat meselelerine neden olduğu bilinen pestisitle ilgili toplumsal medyada pek çok tahlil önerisi tezleri, hatta pestisit kalıntılarını tespit ettiği öne sürülen ölçüm aygıtlarının tanıtımları sık yer alıyor. Pestisit eserlerinin çok çeşitli olduğunu ve farklı etken hususlar içerdiğini belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, “Besin hususlarının üretimi, tüketimi ve depolamaları sırasında, besin bedelini bozan ve besinleri yok eden, ziyan veren haşereleri, mikroorganizmaları ve öbür zararlıları (pestleri) yok etmek için kullanılan fizikî, kimyasal yahut biyolojik savaş hususlarına pestisit denir. Yumuşakçalara, kuşlara, başka farklı organizmalara karşı farklı içeriklere sahip pestisitler kullanılır. 1945’ten itibaren daha çok bitki kökenli pestisitler kullanılırdı. Lakin 1960’dan, yeşil ihtilalin hızlandığı devirden sonra daha faal olan kimyasal pestisitler kullanılmaya başladı. ve vakit içinde çok fazla çeşitlilikte pestisit gurupları ortaya çıktı” dedi.

Kanser riskini arttırıyor

Pestisitlerin insan sıhhati için çok tehlikeli olduğunu ve bu ilaçlara bağlı ölümlerin raporlandığını tabir eden Dr. Kesici Baysoy, şunları söyledi:

“Bunların hepsi kimyasal hususlar Hepsinin farklı farklı etken hususları ve limit dozu var. Bu dozu aşınca hepsinin önemli bir toksik tesiri var. Bununla ilgili dünyada pek çok mevt raporu dahi var. Kimi etken unsurlar az alınsa dahi toksik özellik gösterebiliyor. Bu durum çok değerli zira birtakım kanser cinslerinin ana sebebinin tarım ilaçları olduğuna dair çalışmalar olduğunu da biliyoruz.”

Üretici sorumlu davranmalı

Pestisitlerin kalıntısının azaltılması için çiftçilerin ilaçlama kurallarına uymasının çok kıymetli olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, kontrollerin de sıkılaştırılmasının değerine dikkat çekti. Kesici, şu bilgileri verdi:

“Tarım ilaçlarının üzerinde, hangi dozda, ne biçimde kullanılacağı bilgisi vardır. Tıpkı vakitte tarım ilacının ne kadar müddette tesirini kaybedeceği de belirtilir. Çiftçilerin buna uyması çok değerli. Zira birtakım pestisit tipleri zerzevatın ya da meyvenin içine de nüfuz eder. Fakat bitki güneş ışığından da faydalanarak bu pestisiti vakit içerisinde parçalayarak etkisiz hale getirir. Bu dönüşüm için muhakkak vakte gereksinim vardır. Örneğin; ilacın tesirinin biteceği müddet 20 gün ise bundan evvel hasat yapılmamalıdır. Fakat birtakım çiftçiler, ilaçlama yaptıktan sonra bu süreyi beklemeyebiliyor. Bazen, pazara yeni çıkan bir eserin fiyatı yüksek olacağı için karlılık gözetilerek erken hasat yapılabildiğini duyuyoruz. Olağan bu sırada yapılacak kontroller de çiftçilerimize hem yol gösterecek hem de hakikat hasat vaktine uymalarını sağlayacaktır. Bu yahut gibisi durumlar bizleri yüksek kalıntı ile karşı karşıya bırakan sebeplerdendir.”

Denetimler daima ve kapsamlı olmalı

Dr. Müge Kesici Baysoy, insan sıhhati açısından önemli tehditler oluşturan pestisitler ile ilgili ülkemizdeki birtakım bölgelerde önemli kontrollerin yapıldığını vurguladı. Son devirlerde yüksek pestisit kalıntısı tezleri üzerine de yapılması gerekenler olduğunu belirten Kesici, şunları söyledi:

“Pestisit etken unsurları çok farklı olabildiği için bu ilaç kalıntılarının tespiti laboratuvar ortamında gerekli ekipmanlarla yapılabilir. Hallerde ve ilgili satın almaların yapılacağı yerlerde de laboratuvarlar oluşturularak buralarda da numuneler alınarak kontroller yapılabilir. Bir de bu kontroller, birebir bölgeden ya da üreticiden gelen eserler için bir seferle hudutlu olmamalı. Her yeni parti eser için yine kontrol yapılmalı ve limit aşımı belirlendiği durumlarda gereken ceza uygulanmalıdır. Bu sayede farklı, tarlalarda ya da sonraki hasatta ortaya çıkacak yüksek kalıntı riskinin de önüne geçilebilir. Kalıntının limitleri aşması durumunda uygulanacak cezalar, üreticinin de daha dikkatli olmasını sağlayacaktır. Tahminen eğitimlerle de bu durum desteklenebilir.”

‘Karbonatlı su sonlu ilaç çeşidinde etkili’

Sosyal medyada yer alan pestisite karşı tahlil tekliflerine de değinen Dr. Müge Kesici Baysoy, sıklıkla lisana getirilen meyve ve sebzelerin karbonatlı suda bekletilmesinin pestisiti yok edeceği argümanına ait, “Pestisitlerin etken hususu çok çeşitlidir. Tahminen bir iki tıp etken maddeyi kabukta karbonatlı su uygulamasıyla etkisiz hale getirmek mümkündür. Lakin tüm etken hususların giderilmesi için bu her vakit geçerli bir usul değil.” dedi. İnternet üzerinden satılan pestisit ölçüm aygıtlarıyla ilgili de konuşan Kesici, şunları söyledi:

“Pestisit üretiminde çok farklı kimyasallar kullanılır. Bu aygıtlarla bu kadar farklı etken maddeyi tespit etmek mümkün değil. Bu tespitler lakin laboratuvar ortamında yapılabilir.”

Evde arındırma imkanı kısıtlı

Pestisitten kurtulmak için meskenlerde yapılabilecek tahlillerin hudutlu olduğunu belirten Dr. Müge Kesici Baysoy, “Bu ilaçların temizlemesi için literatürde laboratuvar ortamında hayli aktif soğuk plazma, mikro kabarcık üzere birtakım usuller var. Lakin bunların konutlarda ya da küçük işletmelerde kullanılması mümkün değil. Yeniden de konutlarda bilhassa kabuktaki pestisiti azaltmak için eseri akan su altında bir müddet yıkamak çok kıymetli. Kabuğu soyulabilecek eserleri soyarak yemek de meyve etine işlememiş pestisit için bir tahlil olabilir. Lakin açık konuşmak gerekirse burada vatandaşların yapabileceği çok fazla tahlil de yok. Üreticilerin dikkatli ve sorumlu davranması gerekiyor. Sorumlu davranmayan üreticilerin de kontrollerle ilaçları hakikat kullanmaya mecbur olmasının sağlanması gerekiyor” dedi. – İSTANBUL

About The Author

admin

See author's posts